جفتگیری زنبور نر با ملکه باکره
جفتگیری ملکه زنبورعسل خارج از کلنی و در فضا صورت می گیرد. پرواز زفاف ملکه در یک روز گرم و آفتابی معمولا ساعات یک تا چهار بعدازظهر که جریان تند باد وجود نداشته باشد انجام می شود.
براساس گزارش های محققان ملکه باکره در پرواز جفتگیری با هفت الی هفده زنبور نر تلاقی می کند و گاهی به دلالیل متفاوت از جمله وضعیت نرهای منطقه این تعداد به بیست یا حتی بیشتر از آن افزایش می یابد، ولی معمولا تعداد نرهایی که با ملکه جفتگیری می کنند هفت تا ده عدد و میانگین تعداد نر هشت عدد در نظر گرفته می شود.
کراس با استفاده از چهار میکروساتلایت و تعیین ژنوتیپ کارگران حاصل از بیست و هشت ملکه تخم ریز تعداد جفتگیری ملکه ها را ده تا بیست و هشت عدد تشخیص داد و میانگین تعداد جفتگیری را ۱۷/۳تعیین کرد.
سیستم چند شوهری در حشرات اجتماعی و ملکه زنبورعسل باعث سازش پذیری و تطابق بیشتر آنها می شود، زیرا باعث افزایش تنوع ژنتیکی و کاهش هموزیگوتی آلل های جنسی می گردد. کلی معتقد است که پدیده چند شوهری در حشرات اجتماعی یک پدیدیه الزامی برای حفظ این گونه هاست.
کامل ترین شکل در زنبورهای عسل وجود دارد و بیشترین تعداد جفتگیری در زنبورعسل صخره گزارش شده است.
او در تحقیقات به این نتیجه رسید که در کلنی زنبورعسل آلوده به لوک آمریکایی به دلیل وجود لاین های پدری متفاوت، درجه مقاومت کارگران به این بیماری متفاوت است. این پدیده به دلیلی تنوع ژنتیکی حاکم بر کلنی رنبورعسل است که در صورت عدم وجود آن، کلنی قدرت مقابله با تهدیدهای گوناگون محیطی و بیماری ها را ازدست خواهد داد.
در واقع ملکه باکره پس از گرفتن اسپرم کافی در جفتگیری های انجام شده به کندوی خویش باز می گردد و اگر تعداد اسپرم کافی وارد دستگاه تناسلی نشده باشد باید در پرواز های جفتگیری بعدی با نرهای بیشتری جفتگیری کند.
ملکه باکره در پرواز جفتگیری خود را به محل تجمع نرها می رساند. ملکه برای رسیدن به این محل از فرومن زنبورهای نر برای جهت یابی و رسیدن به منطقه استفاده می کند. در واقع برخلاف تصورات قبلی که فرومن ملکه را عامل اولیه برای رسیدن ملکه و نرها به یکدیگر می دانستند.
نتایج تحقیقات بعدی نشان داد که در ایستگاه های جفتگیری ابتدا زنبورهای نر از کندوها خارج می شوند و خود را به محل تجمع نرها می رسانند و سپس ملکه خود را به این محل می رساند و جفتگیری انجام می شود.
در ایستگاه های پرورش ملکه، منطقه تجمع نرها معمولا در نزدیکی زنبورستان و در ارتفاع نسبتا کمی دیده می شود. در این منطقه تجمع نرها معمولا در حال پرواز و منتظر ملکه هستند. منطقه تجمع نرها معمولا روی مزارع و مراتع تشکیل می شود و به ندرت روی محل تجمع درختان در باغ ها و جنگل ها تشکیل می گردد.
منبع : پرورش ملکه زنبور عسل ( دکتر غلامحسین طهماسبی )